Słuch człowieka jest tak skonstruowany, że nie sposób określić, jak hałas mierzony w decybelach wpływa na zdrowie. To sprawa bardzo indywidualna, zależna m.in. od psychiki i swoistej wrażliwości słuchu. Szkodliwe są nie tylko wysokie dźwięki, lecz także długotrwała ekspozycja na hałas o niskiej częstotliwości. Sprawdź wpływ hałasu na zdrowie człowieka i dowiedz się, jak prawidłowo dbać o narząd słuchu!

 Co to jest hałas?

Jako hałas określa się dźwięki irytujące, które w jakikolwiek sposób mogą być szkodliwe dla zdrowia. Są to zarówno dźwięki wysokie, jak i te o niskich częstotliwościach, zwykle słyszalne przez dłuższy czas.

Należy zaznaczyć, że zakres dźwięków określanych jako hałas zależy od subiektywnej wrażliwości słuchu. Definicja hałasu obejmuje więc wszystkie dźwięki, które dla danej osoby są bezcelowe, dokuczliwe i szkodliwe, zarówno dla narządu słuchu, jak i psychiki czy ogólnego stanu zdrowia.

Jako uciążliwy hałas określa się także dźwięki, które występują w niewłaściwym czasie i otoczeniu, np. słyszalne w tle, które mogą zaburzać odbieranie dźwięków pożądanych, powodując dezorientację i zaburzając poczucie bezpieczeństwa.

Budowa ucha człowieka – jak słyszymy?

Ucho ludzkie cechuje skomplikowana budowa. Składa się z ucha zewnętrznego, środkowego i wewnętrznego. Aby prawidłowo odbierać i przetwarzać sygnały dźwiękowe, wszystkie wymienione części muszą współpracować.

Początkowo sygnał dźwiękowy, docierający do małżowiny usznej, przedostaje się przez przewód słuchowy zewnętrzny do membrany oddzielającej ucho środkowe od części wewnętrznych. Wrażliwa błona bębenkowa przetwarza fale akustyczne w drgania. Kolejno kosteczki słuchowe wzmacniają odbierany sygnał i kierują go do ślimaka – jednej z najważniejszych części ucha wewnętrznego.

Budowa ucha wewnętrznego człowieka obejmuje również bliżej położony przedsionek wypełniony płynem, a także błędnik (narząd równowagi). W ślimaku drgania są przetwarzane w impulsy nerwowe, które trafiają do kory mózgu. Ośrodek słuchu w mózgu jest zlokalizowany w obrębie płata skroniowego.

Natężenie hałasu – jakie dźwięki ,,słyszy” ludzkie ucho?

Nie tylko wysokie dźwięki są uznawane za hałas. Natężenie hałasu to sprawa bardzo indywidualna. Wrażliwy słuch może ulegać uszkodzeniu także pod wpływem niskich częstotliwości, zwykle słyszalnych przed dłuższy czas. Są to m.in. infradźwięki, które mierzone w decybelach przyjmują wartość poniżej 20 Hz.

Ludzki narząd słuchu intensywnie reaguje na dźwięki słyszalne (zakres 20 Hz – 16 kHz). Z kolei ultradźwięki (powyżej 20 kHz) są zbyt wysokie, aby je usłyszeć. Nie oznacza to jednak, że hałas ultradźwiękowy i infradźwiękowy jest dla człowieka obojętny.

Przy wysokim ciśnieniu akustycznym infradźwięki mogą być odbierane przez narząd słuchu. Są również rozpoznawane przez receptory czucia i wibracji zlokalizowane w strukturach ucha. Nie bez znaczenia pozostaje także wpływ takiego hałasu na zdrowie człowieka. To, czego nie słyszymy lub słyszymy ,,słabo”, również może być szkodliwe.

Poziom hałasu uznawany za szkodliwy dla organizmu ludzkiego

Wpływ hałasu na zdrowie człowieka dotyczy przede wszystkim narządu słuchu. Każdy dźwięk może być uciążliwy, jednak określa się zakres, przy którym może wystąpić trwała lub chwilowa utrata słuchu.

Za dźwięki stosunkowo naturalne i bezpieczne uznaje się te na poziomie 20-30 dB.               

Te powyżej 120 dB są przez człowieka fizycznie odczuwalne. Przy takich wartościach hałas wywołuje ból, a powyżej 130 dB może pojawić się trwałe, mechaniczne uszkodzenie słuchu przez hałas. Z kolei narażenie na hałas powyżej 200 dB niesie ryzyko utraty życia. Należy pamiętać, że hałas powyżej 150 decybeli, trwający zaledwie 5 minut, może prowadzić do paraliżu, zaburzeń równowagi, mdłości i zaburzeń psychicznych.

Warto zaznaczyć , że poziom hałasu uznawany za szkodliwy dla organizmu ludzkiego zależy także od czasu ekspozycji na dźwięk. Niższe natężenie hałasu, jednak trwające przez dłuższy czas, może doprowadzić do uszkodzenia słuchu. Przykładem dźwięków, z jakimi ucho ludzkie ma częsty kontakt, są np.:

• 20 – 30 dB: szept, spokojna ulica;
• 40 – 50 dB – szmery i szumy w budynkach;
• 60 – 70 dB – dźwięk odkurzacza;
• 80 dB – przejeżdżający pociąg;
• 70 – 85 dB: ruch uliczny, hałas drogowy;
• 100 db – młot pneumatyczny;
• 103 dB – dźwięk na korytarzu szkolnym;
• 113 dB – noszenie słuchawek dousznych;
• 160 – wybuch petardy;
• 130 dB – 150 dB – taki hałas może trwale uszkodzić słuch i zdrowie.

Wpływ hałasu na organizm człowieka

Hałas może mieć destrukcyjny wpływ nie tylko na narząd słuchu, lecz także inne organy i układy w ciele. Negatywny wpływ hałasu na zdrowie człowieka zależy od jego natężenia oraz czasu trwania.

Długotrwała ekspozycja na hałas upośledza układ nerwowy, zaburzając tym samym zdolność koncentracji, wpływa negatywnie na wydajność organizmu. Żyjąc w hałasie, człowiek staje się przemęczony, spowolnieniu ulegają także jego ruchy i szybkość reakcji. Wpływ hałasu na zdrowie organizmu ludzkiego obserwuje się również poprzez spadek zdolności do pracy.

Hałas może przyczyniać się do występowania schorzeń, takich jak np.:

• zaburzenia krążenia;
• szumy uszne;
• chroniczne zmęczenie;
• problemy ze snem;
• upośledzenie funkcji poznawczych, zwłaszcza w przypadku dzieci.

Wymieniony wpływ hałasu na zdrowie człowieka może występować nawet przy niskim natężeniu dźwięków, zwłaszcza przy długiej ekspozycji:

• hałas na poziomie 35 dB – 70 dB – niekorzystny wpływ na układ nerwowy, którego objawami są m.in. zmęczenie, drażliwość, problemy ze snem;
• długotrwały hałas w granicach 70 – 85 dB może spowodować trwały ubytek słuchu, rozstrój nerwowy i przewlekłe bóle głowy;
• natężenie hałasu na poziomie 85 – 130 dB wywołuje uszkodzenie słuchu, problemy z układem krążenia, zaburza równowagę i funkcjonowanie układu nerwowego oraz trawiennego;
• 130 dB – 150 dB – może trwale uszkodzić słuch i zdrowie.

Jak dbać o narząd słuchu?

Jak widać, szkodliwość hałasu jest bardzo wysoka. Oddziałuje nie tylko na ucho ludzkie, lecz także zdrowie innych narządów i układu nerwowego. Konsekwencje utraty słuchu to zdecydowane pogorszenie warunków życia, dlatego warto zastanowić się, jak zapobiegać hałasowi i prawidłowo dbać o narząd słuchu.

Pamiętaj, że zagrożenie hałasem dotyczy nie tylko osób pracujących z wykorzystaniem głośnych urządzeń mechanicznych. Hałas w ciąży może być szkodliwy dla dziecka, najmłodsi w szkole są narażeni na głośny gwar, a każdy z nas, np. podczas wyjścia do restauracji ze znajomymi czy słuchania głośnej muzyki przez słuchawki, stopniowo doprowadza do pogorszenia słuchu.

Negatywny wpływ hałasu na zdrowie człowieka można jednak zminimalizować. Higiena ucha to nie tylko prawidłowe mycie uszu. Profilaktyka zmniejszająca narażenie na hałas to podstawa, dlatego:

• ogranicz słuchanie głośnej muzyki;
• w razie potrzeby stosuj tłumiki do uszu chroniące przed hałasem;
• jeśli pracujesz w głośnych warunkach, poproś pracodawcę o zapewnienie Ci odpowiedniej ochrony, co jest jego obowiązkiem.

Pamiętaj również, że uszy potrzebują odpoczynku. Narząd słuchu pracuje nawet podczas snu, dlatego przy długotrwałej ekspozycji na hałas rób częste przerwy, udając się w zaciszne miejsce lub tłumiąc odbierane dźwięki.